Odonatoptera (classification phylogénétique)
Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Odonatoptera (Odonatoptères), c'est-à-dire un cladogramme mettant en lumière les relations de parenté existant entre leurs différents groupes (ou taxa), telles que les dernières analyses reconnues les proposent. Ce n'est qu'une possibilité, et les principaux débats qui subsistent au sein de la communauté scientifique sont brièvement présentés ci-dessous, avant la bibliographie.
Arbre phylogénétique
    
Le cladogramme présenté ici ne possède qu'une valeur indicative. Il n'est pas forcément consensuel, et on peut toujours se référer à la bibliographie au bas de l'article.
Le symbole ▲ renvoie à la partie immédiatement supérieure de l'arbre phylogénétique du vivant. Le signe ► renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré. Tout nœud de l'arbre portant plus de deux branches montre une indétermination de la phylogénie interne du groupe considéré.
Les habitudes typographiques des botanistes et des zoologistes sont différentes. Ici, par commodité de lecture, et certains groupes actuels relevant des deux domaines traditionnels, les noms de taxons supérieurs au genre sont tous écrits en caractères droits, les noms de genres ou d'espèces en italiques.
À la suite d'un taxon, sa période d'apparition, quand elle est connue, peut être indiquée suivant la légende suivante : (Plé) : Pléistocène ; (Pli) : Pliocène ; (Mio) : Miocène ; (Oli) : Oligocène ; (Éoc) : Éocène ; (Pal) : Paléocène ; (Cré) : Crétacé ; (Jur) : Jurassique ; (Tri) : Trias ; (Per) : Permien ; (Car) : Carbonifère ; (Dév) : Dévonien ; (Sil) : Silurien ; (Ord) : Ordovicien ; (Camb) : Cambrien ; (Edi) : Édiacarien. Pour plus de précision si possible, (-) : inférieur ; (~) : moyen ; (+) : supérieur.
▲ └─o Odonatoptera └─o Neodonatoptera └─o Euodonatoptera ├─o Meganisoptera (éteint) └─o Odonatoclada ou Odonata s.l. └─o Nodialata ├─o Protanisoptera (éteint) └─o Discoidalia ├─o Triadophlebioptera (éteint) └─o Stigmoptera ├─o Protozygoptera (éteint) └─o Panodonata └─o Euodonata ou Odonata s.s. ├─o Zygoptera │ ├─o Caloptera │ └─o Euzygoptera │ ├─o Lestomorpha │ └─o Coenagrionomorpha └─o Epiproctophora ├─o Isophlebioptera (éteint) └─o Euepiproctophora ├─o Anisozygoptera └─o Anisopteromorpha └─o Trigonoptera └─o Anisoptera └─o Euanisoptera ├─o Aeshnoptera └─o Exophytica ├─o Gomphides └─o Cavilabiata └─o Libellulida
▲ └─o Odonatoptera ├─o Geroptera ou Eugeropteridae (éteint) └─o Neodonatoptera ├─o Erasipteridae (éteint) └─o Euodonatoptera ├─o Meganisoptera (éteint) │ ├─o Namurotypidae (éteint) │ └─o Meganeuromorpha (éteint) │ ├─o Paralogidae (éteint) │ ├─o Kargalotypidae (éteint) │ ├─o Kohlwaldiidae (éteint) │ └─o Meganeuridae (éteint) │ ├─o Carpentertypinae (éteint) │ ├─o Tupinae (éteint) │ └─o Meganeurinae (éteint) └─o Odonatoclada ou Odonata s.l. ├─o Lapeyriidae (éteint) ├─o Campylopteridae (éteint) └─o Nodialata ├─o Protanisoptera (éteint) │ ├─o Polytaxineuridae (éteint) │ └─o Ditaxineuromorpha (éteint) │ ├─o Permaeschnidae (éteint) │ └─o Ditaxineurida (éteint) │ ├─o Callimokaltaniidae (éteint) │ └─o Ditaxineuroidea (éteint) │ ├─o Hemizygopteridae (éteint) │ └─o Ditaxineuridae (éteint) └─o Discoidalia ├─o Triadophlebioptera (éteint) │ ├─o Triadotypomorpha (éteint) │ │ ├─o Triadotypidae (éteint) │ │ └─o Piroutetiidae (éteint) │ └─o Triadophlebiomorpha (éteint) │ ├─o Zygophlebioidea (éteint) │ │ ├─o Xamenophlebiidae (éteint) │ │ └─o Zygophlebiidae (éteint) │ └─o Triadophlebiida (éteint) │ ├─o Mitophlebiidae (éteint) │ └─o Triadophlebioidea (éteint) │ ├─o Triadophlebiidae (éteint) │ └─o Paurophlebiidae (éteint) │ ├─o Neritophlebiinae (éteint) │ └─o Paurophlebiinae (éteint) │ ├─o Nonymophlebiini (éteint) │ └─o Paurophlebiini (éteint) └─o Stigmoptera ├─o Protozygoptera (éteint) │ ├─o Permagrionoidea (éteint) │ │ ├─o Permagrionidae (éteint) │ │ └─o Permolestidae (éteint) │ └─o Archizygoptera (éteint) │ ├─o Permepallagidae (éteint) │ ├─o Kennedyidae (éteint) │ └─o Protomyrmeleontoidea (éteint) │ ├─o Batkeniidae (éteint) │ │ ├─o Batkeniinae (éteint) │ │ └─o Voltzialestinae (éteint) │ └─o Protomyrmeleontidae (éteint) │ ├─o Triassagrioninae (éteint) │ └─o Protomyrmeleontinae (éteint) └─o Panodonata ├─o Tarsophlebiidae (éteint) └─o Euodonata ou Odonata s.s. ├─o Zygoptera │ ├─o Steleopteridae (éteint) │ ├─o Eosagrionidae (éteint) │ ├─o Caloptera │ │ ├─o Sieblosiidae (éteint) │ │ └─o Eucaloptera │ │ ├─o Amphipterygida │ │ │ ├─? Pseudolestidae │ │ │ ├─o Diphlebiidae │ │ │ │ ├─o Philoganginae │ │ │ │ └─o Diphlebiinae │ │ │ └─o Amphipterygoidea │ │ │ ├─o Amphipterygidae │ │ │ │ ├─o Rimanellinae │ │ │ │ └─o Amphipteryginae │ │ │ └─o Thaumatoneuridae │ │ │ ├─o Dysagrioninae (éteint) │ │ │ │ ├─o Petrolestini (éteint) │ │ │ │ └─o Dysagrionini (éteint) │ │ │ └─o Thaumatoneurinae │ │ │ ├─o Euarchistigmatini (éteint) │ │ │ └─o Thaumatoneurini │ │ └─o Calopterygomorpha │ │ ├─o Chlorocyphoidea │ │ │ ├─o Chlorocyphidae │ │ │ └─o Libellaginidae │ │ │ ├─o Rhinocyphinae │ │ │ │ ├─o Disparocyphini │ │ │ │ └─o Rhinocyphini │ │ │ └─o Libellagininae │ │ │ ├─o Sclerocyphini │ │ │ └─o Libellaginini │ │ │ ├─o Melanocyphina │ │ │ └─o Libellaginina │ │ └─o Calopterygiformia │ │ ├─o Calopterygida │ │ │ ├─o Heliocharitidae │ │ │ └─o Calopterygoidea │ │ │ ├─o Caliphaeidae │ │ │ └─o Calopterygidae │ │ │ ├─o Hetaerininae │ │ │ └─o Calopteryginae │ │ └─o Euphaeida │ │ ├─o Polythoridae │ │ │ ├─o Euthorinae │ │ │ └─o Polythorinae │ │ │ ├─o Miocorini │ │ │ └─o Polythorini │ │ └─o Epallagoidea │ │ ├─o Zacallitidae (éteint) │ │ └─o Epallagidae │ │ ├─o Epallaginae │ │ └─o Eodichrominae (éteint) │ │ ├─o Eodichromini (éteint) │ │ └─o Litheuphaeini (éteint) │ └─o Euzygoptera │ ├─o Lestomorpha │ │ ├─o Hemiphlebiidae │ │ └─o Lestiformia │ │ ├─o Cretacoenagrionidae (éteint) │ │ └─o Eulestiformia │ │ ├─o Chorismagrionidae │ │ └─o Lestida │ │ ├─o Perilestidae │ │ │ ├─o Nubiolestinae │ │ │ └─o Perilestinae │ │ └─o Lestodea │ │ ├─o Synlestidae │ │ └─o Lestinoidea │ │ ├─o Megalestidae │ │ └─o Lestidae │ │ ├─o Sympecmatinae │ │ └─o Lestinae │ └─o Coenagrionomorpha │ ├─o Hypolestidae │ │ ├─o Heteragrioninae │ │ ├─o Philogeniinae │ │ └─o Hypolestinae │ │ ├─o Philosinini │ │ ├─o Hypolestini │ │ └─o Lestoideini │ ├─o Megapodagrionidae │ │ ├─o Argiolestinae │ │ └─o Megapodagrioninae │ └─o Coenagrioniformia │ ├─o Platystictidae │ │ ├─o Palaemnematinae │ │ ├─o Sinostictinae │ │ └─o Platystictinae │ └─o Coenagrionida │ ├─o Pseudostigmatoidea │ │ ├─o Coryphagrionidae │ │ └─o Pseudostigmatidae │ │ ├─o Mecistogastrinae │ │ └─o Pseudostigmatinae │ │ ├─o Pseudostigmatini │ │ └─o Megaloprepini │ │ ├─o Anomismina │ │ └─o Megaloprepina │ └─o Coenagrionoidea │ ├─o Coenagrionidae │ │ ├─o Argiinae │ │ ├─o Coenagrioninae │ │ ├─o Agriocnemidinae │ │ ├─o Ischnurinae │ │ ├─o Leptobasinae │ │ └─o Pseudagrioninae │ └─o Platycnemidoidea │ ├─o Platycnemididae │ │ ├─o Calicnemidinae │ │ └─o Platycnemidinae │ └─o Protoneuridae │ ├─o Protoneurinae │ └─o Isostictinae │ ├─o Eoprotoneurini (éteint) │ └─o Isostictini └─o Epiproctophora ├─o Isophlebioptera (éteint) │ ├─o Euthemistidae (éteint) │ ├─o Selenothemistidae (éteint) │ ├─o Isophlebiida (éteint) │ │ ├─o Archithemistidae (éteint) │ │ └─o Isophlebioidea (éteint) │ │ ├─o Campterophlebiidae (éteint) │ │ └─o Isophlebiidae (éteint) │ └─o Parazygoptera (éteint) │ ├─o Sphenophlebiidae (éteint) │ └─o Euparazygoptera (éteint) │ ├─o Asiopteridae (éteint) │ └─o Triassolestoidea (éteint) │ ├─o Cyclothemistidae (éteint) │ │ ├─o Cyclothemistinae (éteint) │ │ └─o Pseudotriassothemistinae (éteint) │ └─o Triassolestidae (éteint) │ ├─o Mesophlebiinae (éteint) │ └─o Triassolestinae (éteint) │ ├─o Triassolestini (éteint) │ └─o Triassothemistini (éteint) └─o Euepiproctophora ├─o Anisozygoptera ou Epiophlebiidae └─o Anisopteromorpha ├─o Erichschmidtiidae (éteint) ├─o Heterophlebioptera (éteint) │ ├─o Myopophlebiidae (éteint) │ └─o Heterophlebioidea (éteint) │ ├─o Liassophlebiidae (éteint) │ └─o Heterophlebiidae (éteint) └─o Trigonoptera ├─o Stenophlebioptera (éteint) │ ├─o Gondvanogomphidae (éteint) │ └─o Stenophlebiidae (éteint) └─o Pananisoptera ├─o Juragomphidae (éteint) ├─o Liassogomphidae (éteint) └─o Neoanisoptera ├─o Aeschnidiidae (éteint) └─o Anisoptera ├─o Petalurida │ ├─o Protolindeniidae (éteint) │ └─o Petalurodea │ ├─o Cretapetaluridae (éteint) │ └─o Petaluroidea │ ├─o Aktassiidae (éteint) │ │ ├─o Pseudocymatophlebiinae (éteint) │ │ └─o Aktassiinae (éteint) │ └─o Petaluridae │ ├─o Petalurinae │ └─o Tachopteryginae │ ├─o Tanypterygini │ └─o Tachopterygini └─o Euanisoptera ├─o Aeshnoptera │ ├─o Cymatophlebiella (éteint) │ ├─o Mesuropetaloidea (éteint) │ │ ├─o Mesuropetalidae (éteint) │ │ └─o Liupanshaniidae (éteint) │ └─o Aeshnomorpha │ ├─o Austropetaliida │ │ ├─o Archipetaliidae │ │ └─o Austropetaliidae │ │ ├─o Austropetaliinae │ │ └─o Phyllopetaliinae │ │ ├─o Hypopetaliini │ │ └─o Phyllopetaliini │ │ ├─o Rheopetaliina │ │ └─o Phyllopetaliina │ └─o Panaeshnida │ ├─o Progobiaeshnidae (éteint) │ └─o Aeshnida │ ├─o Cymatophlebioidea (éteint) │ │ ├─o Rudiaeschnidae (éteint) │ │ └─o Cymatophlebiidae (éteint) │ │ ├─o Cymatophlebiinae (éteint) │ │ └─o Valdaeshninae (éteint) │ └─o Paneuaeshnida │ ├─o Paracymatophlebiidae (éteint) │ └─o Euaeshnida │ ├─o Eumorbaeschnidae (éteint) │ └─o Neoaeshnida │ ├─o Gomphaeschnidae │ │ ├─o Gomphaeschninae │ │ └─o Gomphaeschnaoidinae (éteint) │ │ ├─o Sinojagorini (éteint) │ │ └─o Gomphaeschnaoidini (éteint) │ └─o Aeshnodea │ ├─o Allopetaliidae │ └─o Euaeshnodea │ ├─o Brachytronidae │ └─o Aeshnoidea │ ├─o Telephlebiidae │ │ ├─o Austroaeschninae │ │ └─o Telephlebiinae │ └─o Aeshnidae │ ├─o Epiaeschninae │ ├─o Oplonaeschninae │ ├─o Gynacanthinae │ └─o Aeshninae │ ├─o Polycanthagynini │ ├─o Aeshnini │ └─o Anacini │ ├─o Amphiaeschnina │ └─o Anacina └─o Exophytica ├─o Gomphides │ ├─o Araripegomphidae (éteint) │ ├─o Progomphidae │ └─o Desmoproctida │ ├─o Lindeniidae │ │ ├─o Lindeniinae │ │ └─o Gomphoidinae │ │ ├─o Aphyllini │ │ ├─o Diaphlebiini │ │ ├─o Gomphoidini │ │ └─o Peruviogomphini │ └─o Oligophlebiata │ ├─o Hagenioidea │ │ ├─o Hageniidae │ │ └─o Proterogomphidae (éteint) │ │ ├─o Cordulagomphinae (éteint) │ │ └─o Proterogomphinae (éteint) │ └─o Brevicubitalia │ ├─o Zonophoridae │ └─o Gomphida │ ├─o Epigomphidae │ │ ├─o Archaeogomphinae │ │ │ ├─o Archaeogomphini │ │ │ ├─o Agriogomphini │ │ │ ├─o Cyanogomphini │ │ │ └─o Lestinogomphini │ │ └─o Epigomphinae │ │ ├─o Macrogomphini │ │ ├─o Microgomphini │ │ └─o Epigomphini │ │ ├─o Epigomphina │ │ └─o Leptogomphina │ └─o Gomphidae │ ├─o Austrogomphinae │ ├─o Phyllogomphinae │ ├─o Onychogomphinae │ │ ├─o Crenigomphini │ │ └─o Onychogomphini │ ├─o Gomphinae │ │ ├─o Anisogomphini │ │ ├─o Cyclogomphini │ │ ├─o Gomphini │ │ └─o Neurogomphini │ └─o Octogomphinae │ ├─o Hemigomphini │ ├─o Anomalophlebiini │ ├─o Octogomphini │ └─o Trigomphini └─o Cavilabiata ├─o Cordulegastrida │ ├─o Zoraenidae │ └─o Cordulegastridae │ ├─o Cordulegastrinae │ │ ├─o Taeniogastrini │ │ └─o Cordulegastrini │ └─o Thecagastrinae │ ├─o Pangaeagastrini │ └─o Thecagastrini │ ├─o Lauragastrina │ └─o Thecagastrina └─o Cristotibiata ├─o Neopetaliidae └─o Brachystigmata ├─o Nannogomphidae (éteint) └─o Eubrachystigmata ├─o Hemeroscopidae (éteint) └─o Neobrachystigmata ├─o Chlorogomphida │ ├─o Araripechlorogomphidae (éteint) │ └─o Chlorogomphoidea │ ├─o Chloropetaliidae │ └─o Chlorogomphidae │ ├─o Eorogomphinae │ └─o Chlorogomphinae │ ├─o Sinorogomphini │ └─o Chlorogomphini └─o Paneurypalpidomorpha ├─o Juracorduliidae (éteint) └─o Eurypalpidomorpha ├─o Valdicordulioidea (éteint) │ ├─o Valdicorduliidae (éteint) │ └─o Araripephlebiidae (éteint) └─o Eurypalpidiformia ├─o Eocorduliidae (éteint) └─o Paneurypalpida ├─o Araripelibellulidae (éteint) │ ├─o Mesocorduliinae (éteint) │ └─o Araripelibellulinae (éteint) └─o Eurypalpida ├─o Synthemistidae │ ├─o Synthemiopsinae │ └─o Synthemistinae │ ├─o Palaeosynthemistini │ └─o Synthemistini │ ├─o Eusynthemistina │ └─o Synthemistina └─o Neolamellida ├─o Gomphomacromiidae └─o Valvulida ├─o Pseudocorduliidae └─o Trichodopalpida ├─o Macromiidae └─o Laterocarinida ├─o Austrocorduliidae └─o Mediocostida ├─o Idionychidae └─o Longiansida ├─o Idomacromiidae │ ├─o Nesocorduliinae │ └─o Idomacromiinae └─o Liberaponsida ├─o Cordulephyidae │ ├─o Neophyinae │ └─o Cordulephyinae └─o Haplohamulida ├─o Oxygastridae └─o Italoansida ├─o Corduliidae │ ├─o Corduliinae │ └─o Neurocorduliinae └─o Anauriculida ├─o Hemicorduliidae └─o Libellulida ├─o Urothemistidae └─o Eulibellulida ou Libellulidae ├─o Zyxommatinae ├─o Trameinae ├─o Tetrathemistinae │ ├─o Brachydiplacini │ └─o Tetrathemistini ├─o Libellulinae ├─o Trithemistinae ├─o Sympetrinae │ ├─o Sympetrini │ └─o Leucorrhiniini ├─o Palpopleurinae │ ├─o Palpopleurini │ └─o Diastatopidini └─o Onychothemistinae ├─o Rhyothemistini └─o Onychothemistini ├─o Zygonychina └─o Onychothemistina
 
_male.jpg.webp) Cordulia aenea (Cordulegastroidea) Cordulia aenea (Cordulegastroidea)
 Acisoma panorpoides (Libelluloidea) Acisoma panorpoides (Libelluloidea)
 Epiophlebia superstes (Epiophlebioidea) Epiophlebia superstes (Epiophlebioidea)
.jpg.webp) Calopteryx splendens (Calopterygoidea) Calopteryx splendens (Calopterygoidea)
 Onychargia atrocyana (Coenagrionoidea) Onychargia atrocyana (Coenagrionoidea)
 Chalcolestes viridis (Lestoidea) Chalcolestes viridis (Lestoidea)
 Stenolestes fischeri † (Sieblosiidae †) Stenolestes fischeri † (Sieblosiidae †)
_4.jpg.webp) Sympetrum vulgatum (Libellulidae) Sympetrum vulgatum (Libellulidae)
.jpg.webp) Aeshna cyanea (Libellulidae) Aeshna cyanea (Libellulidae)
.jpg.webp) Aeshna cyanea (Libellulidae) : gros plan sur la tête Aeshna cyanea (Libellulidae) : gros plan sur la tête
.jpg.webp) Sympetrum flaveolum (Libellulidae) Sympetrum flaveolum (Libellulidae)
 Gomphe serpentin (Libellulidae) Gomphe serpentin (Libellulidae)
 Austrolestes cingulatus (Lestidae) Austrolestes cingulatus (Lestidae)
 Calopteryx splendens (Calopterygidae) Calopteryx splendens (Calopterygidae)
 Coenagrion puella (Coenagrionidae) Coenagrion puella (Coenagrionidae)
 Calopteryx virgo (Calopterygidae) Calopteryx virgo (Calopterygidae)
 Libellula depressa (Libellulidae) Libellula depressa (Libellulidae)
En savoir plus
    
    
Liens internes
    
- Arbre phylogénétique
- Le vivant (classification phylogénétique)
- Odonata
- Orientation bibliographique en entomologie
- Photo-guide taxinomique du monde animal
- Portail origine et évolution du vivant
- Portail de la zoologie

