Armorial de la noblesse polonaise

Les armoiries ou blason (en polonais : herb) étaient, dans l'ancienne Pologne puis dans la république des Deux Nations (Pologne et Lituanie), l'emblème et le privilège de la noblesse.

Les nobles ajoutaient à leur nom l'indication de leur blason : par exemple, Tadeusz Kosciuszko pouvait se présenter comme : « Tadeusz Kosciuszko herbu[1] Roch III », parce que sa famille partageait avec d'autres familles nobles le blason « Roch III ». Le blason polonais n'était donc pas familial, mais clanique.

Historique

La réception des emblèmes armoriaux selon les modèles occidentaux commence au milieu du XIIIe siècle en Silésie et s'achève au milieu du XIVe siècle en Mazovie. À cette époque, il ne s'agit pas de pièces héraldiques, mais seulement d'emblèmes représentant des objets concrets : des motifs animaliers, végétaux, astronomiques, militaires, agricoles. À partir de la deuxième moitié du XIVe siècle, apparaissent les noms héraldiques dérivés du cri de rassemblement (ou : proclamation) des chevaliers combattant sur un champ de bataille avec la même bannière lignagère (clans de chevalerie).

Les emblèmes armoriaux inscrits sur l'écu sont partagés par plusieurs familles. Les noms sont le plus souvent liés au surnom de la famille la plus influente qui impose son nom à toute la communauté armoriale.

La noblesse polonaise était une noblesse d'épée dont les privilèges et les devoirs de l’état nobiliaire ont été précisés pour la première fois dans la constitution Nihil Novi de 1505. Ce cadre légal a subsisté sous une forme presque inchangée jusqu’à la constitution du . En échange des allègements fiscaux, du droit à la possession de la terre, au libre accès aux dignités ecclésiastiques et publiques et à l’interdiction d’emprisonnement sans verdict d’un tribunal, la noblesse avait l'obligation de se présenter armée en cas d’expédition militaire. Le non-respect de cette obligation entraînait la confiscation des biens. Ceci avait encore lieu au XVIIe siècle.

L’État polonais cessant d'exister en 1795, après le troisième partage de la Pologne, les titres de noblesse sont ensuite distribués, selon la région, par la puissance annexante (Russie, Prusse ou Autriche).

Les privilèges concernaient toute la noblesse polonaise sans différenciation, phénomène original par rapport aux d’autres pays d’Europe. C’est de là que vient le dicton polonais « Un noble sur son lopin est l’égal d’un voïvode ». L’obsession de l'égalité de tous les nobles se traduisait par l'interdiction des titres aristocratiques héréditaires, à l’exception des titres princiers reconnus dans le cadre de l’union de Pologne-Lituanie pour les familles ruthènes d’origine dynastique. Exception était aussi faite pour les titres accordés par la Diète.

Les historiens estiment le nombre des nobles polonais à 8-12 % de la population, proportion élevée (2 % en France). Une fois le statut de noble obtenu, un bouclier armorial est transmis à travers les générations. Armes et statut de noblesse sont hérités par tous les membres de la famille, pas seulement par le premier fils. Pour cette raison, la classe noble en Pologne englobe les écuyers et les plus modestes chevaliers.

Quelques blasons de la noblesse polonaise
  • Herb Rzeczpospolitej Obojga Narodow
    Herb Rzeczpospolitej Obojga Narodow
  • Herb Abdank (Awdaniec)
    Herb Abdank (Awdaniec)
  • Herb Alabanda
    Herb Alabanda
  • Herb Amadej
    Herb Amadej
  • Herb Bajbuza
    Herb Bajbuza
  • Herb Bawola-Głowa
    Herb Bawola-Głowa
  • Herb Belina
    Herb Belina
  • Herb Bełty
    Herb Bełty
  • Armoiries des Princes Belosselsky-Belozersky.
    Armoiries des Princes Belosselsky-Belozersky.
  • Herb Beztrwogi
    Herb Beztrwogi
  • Herb Białynia
    Herb Białynia
  • Herb Biberstein
    Herb Biberstein
  • Herb Bogorya (Bogoria)
    Herb Bogorya (Bogoria)
  • Herb Bojcza
    Herb Bojcza
  • Herb Bołoz
    Herb Bołoz
  • Herb Boncza
    Herb Boncza
  • Herb Boreyko
    Herb Boreyko
  • Herb Bożawola
    Herb Bożawola
  • duc Brama
    duc Brama
  • Herb Brodzic
    Herb Brodzic
  • Herb Bronic
    Herb Bronic
  • Herb Brzuska
    Herb Brzuska
  • Herb Chalecki
    Herb Chalecki
  • Herb Charyton
    Herb Charyton
  • Herb Chodkiewicz
    Herb Chodkiewicz
  • Herb Cholewa
    Herb Cholewa
  • Herb Cielątkowa
    Herb Cielątkowa
  • Herb Cieleski
    Herb Cieleski
  • Herb Ciężosił
    Herb Ciężosił
  • Herb Ciołek
    Herb Ciołek
  • Herb Czartoryski (Pogoń Lituanien)
    Herb Czartoryski (Pogoń Lituanien)
  • Herb Czewoja
    Herb Czewoja
  • Czetwertyński
    Czetwertyński
  • Czetwertyński II Durasov
    Czetwertyński II Durasov
  • Herb Dąb
    Herb Dąb
  • Herb Dąbrowa
    Herb Dąbrowa
  • Herb Dąbrowski (Dołęga odmiana)
    Herb Dąbrowski (Dołęga odmiana)
  • Herb Dębno
    Herb Dębno
  • Herb Deszpot
    Herb Deszpot
  • Herb Dołęga
    Herb Dołęga
  • Herb Doliwa
    Herb Doliwa
  • Herb Drogosław
    Herb Drogosław
  • Herb Drużyna
    Herb Drużyna
  • Herb Drya
    Herb Drya
  • Herb Drzewica
    Herb Drzewica
  • Herb Działosza
    Herb Działosza
  • Herb Dzik
    Herb Dzik
  • Herb Giejszt
    Herb Giejszt
  • Herb Giejsztor
    Herb Giejsztor
  • Herb Giełgud
    Herb Giełgud
  • Herb Gierałt
    Herb Gierałt
  • Herb Ginwiłł
    Herb Ginwiłł
  • Herb Glinski
    Herb Glinski
  • Herb Godziemba
    Herb Godziemba
  • Peplowski Herb Gozdawa
    Peplowski Herb Gozdawa
  • Herb Gozdawa
    Herb Gozdawa
  • Herb Grabie
    Herb Grabie
  • Herb Groty
    Herb Groty
  • Herb Gryf
    Herb Gryf
  • Herb Grzymała
    Herb Grzymała
  • Herb Gutak
    Herb Gutak
  • Herb Gwiazdy
    Herb Gwiazdy
  • Herb Gwiaździcz
    Herb Gwiaździcz
  • Herb Hełm
    Herb Hełm
  • Herb Herburt
    Herb Herburt
  • Herb Hilchen
    Herb Hilchen
  • Herb Hipocentaur
    Herb Hipocentaur
  • Herb Hodyc
    Herb Hodyc
  • Herb Hołownia
    Herb Hołownia
  • Herb Hołownia II
    Herb Hołownia II
  • Herb Hornowski
    Herb Hornowski
  • Herb Hozyusz
    Herb Hozyusz
  • Herb Janina
    Herb Janina
  • Herb Jasieńczyk
    Herb Jasieńczyk
  • Herb Jastrzębiec
    Herb Jastrzębiec
  • Herb Jelita (Koźlarogi, Koźlerogi, Nagody)
    Herb Jelita (Koźlarogi, Koźlerogi, Nagody)
  • Herb Jeż
    Herb Jeż
  • Herb Junosza
    Herb Junosza
  • Herb Kalinowa
    Herb Kalinowa
  • Herb Karęga
    Herb Karęga
  • Herb Karnicki I
    Herb Karnicki I
  • Herb Karnicki II
    Herb Karnicki II
  • Herb Karp
    Herb Karp
  • Herb Kierdeja
    Herb Kierdeja
  • Herb Klamry
    Herb Klamry
  • Herb Komar
    Herb Komar
  • Herb Kopacz
    Herb Kopacz
  • Herb Kopaszyna
    Herb Kopaszyna
  • Herb Korab
    Herb Korab
  • Herb Korczak
    Herb Korczak
  • Herb Korczyk
    Herb Korczyk
  • Herb Kordysz
    Herb Kordysz
  • Herb Korsak
    Herb Korsak
  • Herb Korwin (Ślepowron odmiana)
    Herb Korwin (Ślepowron odmiana)
  • Herb Korybut
    Herb Korybut
  • Herb Kościesza
    Herb Kościesza
  • Herb Kostrowiec I
    Herb Kostrowiec I
  • Herb Kostrowiec II
    Herb Kostrowiec II
  • Herb Kot-Morski
    Herb Kot-Morski
  • Herb Kotwica
    Herb Kotwica
  • Herb Kotwicz
    Herb Kotwicz
  • Herb Kownia
    Herb Kownia
  • Herb Kozłowski
    Herb Kozłowski
  • Herb Kronwald
    Herb Kronwald
  • Herb Kruzer
    Herb Kruzer
  • Herb Kryszpin
    Herb Kryszpin
  • Herb Krzywda
    Herb Krzywda
  • Herb Księżyc
    Herb Księżyc
  • Herb Kujk
    Herb Kujk
  • Herb Kulikowski
    Herb Kulikowski
  • Herb Kułak
    Herb Kułak
  • Herb Kusza
    Herb Kusza
  • Herb Kuszaba
    Herb Kuszaba
  • Herb Łabędź
    Herb Łabędź
  • Herb Leliwa
    Herb Leliwa
  • Herb Leszczyc
    Herb Leszczyc
  • Herb Lis
    Herb Lis
  • Herb Łodzia
    Herb Łodzia
  • Herb Lubicz
    Herb Lubicz
  • Herb Łuk
    Herb Łuk
  • Herb Masalski ks. III
    Herb Masalski ks. III
  • Herb Mogiła
    Herb Mogiła
  • Herb Nabram
    Herb Nabram
  • Herb Nałęcz
    Herb Nałęcz
  • Herb Nieczuja
    Herb Nieczuja
  • Herb Niesobia
    Herb Niesobia
  • Herb Nowina
    Herb Nowina
  • Herb Odrowąż
    Herb Odrowąż
  • Herb Odwaga
    Herb Odwaga
  • Herb Odyniec
    Herb Odyniec
  • Herb Ogończyk
    Herb Ogończyk
  • Herb Oksza
    Herb Oksza
  • Herb Orda
    Herb Orda
  • Herb Orla
    Herb Orla
  • Herb Osek
    Herb Osek
  • Herb Ossorya
    Herb Ossorya
  • Herb Ostoja
    Herb Ostoja
  • Herb Ostroga
    Herb Ostroga
  • Herb Ostrogski
    Herb Ostrogski
  • Herb Piastów
    Herb Piastów
  • Herb Pierzchała
    Herb Pierzchała
  • Herb Pilawa
    Herb Pilawa
  • Herb Piłsudski
    Herb Piłsudski
  • Herb Pobóg
    Herb Pobóg
  • Herb Pogoń Litewska
    Herb Pogoń Litewska
  • Herb Pogoń Ruska
    Herb Pogoń Ruska
  • Herb Półkozic
    Herb Półkozic
  • Herb Pomian
    Herb Pomian
  • Herb Poraj
    Herb Poraj
  • Herb Poronia
    Herb Poronia
  • Herb Późniak
    Herb Późniak
  • Herb Prus I
    Herb Prus I
  • Herb Pus II (Wilczekosy)
    Herb Pus II (Wilczekosy)
  • Herb Prus III
    Herb Prus III
  • Herb Przegonia
    Herb Przegonia
  • Herb Przerowa
    Herb Przerowa
  • Herb Przyjaciel
    Herb Przyjaciel
  • Herb Puchała
    Herb Puchała
  • Herb Radwan
    Herb Radwan
  • Herb Radzisław
    Herb Radzisław
  • Herb Radziwiłł (Trąby odmiana)
    Herb Radziwiłł (Trąby odmiana)
  • Herb Rawicz
    Herb Rawicz
  • Herb Reszka
    Herb Reszka
  • Herb Roch III
    Herb Roch III
  • Herb Rogala
    Herb Rogala
  • Herb Rola
    Herb Rola
  • Herb Rozmiar
    Herb Rozmiar
  • Herb Samson
    Herb Samson
  • Herb Sapieha (Lis odmiana)
    Herb Sapieha (Lis odmiana)
  • Herb Siekierz
    Herb Siekierz
  • Herb Ślepowron (Bujno, Korwin)
    Herb Ślepowron (Bujno, Korwin)
  • Herb Sołtyk
    Herb Sołtyk
  • Herb Starykoń
    Herb Starykoń
  • Herb Straszyński
    Herb Straszyński
  • Herb Strzemię
    Herb Strzemię
  • Herb Suchekomnaty
    Herb Suchekomnaty
  • Herb Sulima
    Herb Sulima
  • Herb Świąt
    Herb Świąt
  • Herb Świeńczyc
    Herb Świeńczyc
  • Herb Świerczek
    Herb Świerczek
  • Herb Świnka
    Herb Świnka
  • Herb Syrokomla
    Herb Syrokomla
  • Herb Szeliga
    Herb Szeliga
  • Herb Szembek
    Herb Szembek
  • Herb Szreniawa
    Herb Szreniawa
  • Herb Tarnawa
    Herb Tarnawa
  • Herb Tępa-Podkowa
    Herb Tępa-Podkowa
  • Herb Topór
    Herb Topór
  • Herb Trąby (en)
    Herb Trąby (en)
  • Herb Trestka
    Herb Trestka
  • Herb Trójstrzał
    Herb Trójstrzał
  • Herb Trzaska
    Herb Trzaska
  • Herb Trzy-Gwiazdy
    Herb Trzy-Gwiazdy
  • Herb Trzywdar
    Herb Trzywdar
  • Herb Wadwicz
    Herb Wadwicz
  • Herb Waga
    Herb Waga
  • Herb Warnia
    Herb Warnia
  • Herb Wąż
    Herb Wąż
  • Herb Wczele
    Herb Wczele
  • Herb Wieniawa
    Herb Wieniawa
  • Herb Wierzbna
    Herb Wierzbna
  • Herb Wilcza-Głowa
    Herb Wilcza-Głowa
  • Herb Wyssogota
    Herb Wyssogota
  • Herb Zabawa
    Herb Zabawa
  • Herb Zadora
    Herb Zadora
  • Herb Zagłoba
    Herb Zagłoba
  • Herb Zaremba
    Herb Zaremba
  • Herb Zerwikaptur
    Herb Zerwikaptur
  • Herb Zgraja (Janina odmiana)
    Herb Zgraja (Janina odmiana)

Quelques blasons personnels

Notes et références
  1. Le mot herb est ici au génitif : herbu.

Voir aussi

Articles connexes
  • icône décorative Portail de l’héraldique
  • icône décorative Portail de la Pologne
Cet article est issu de Wikipedia. Le texte est sous licence Creative Commons – Attribution – Partage à l’identique. Des conditions supplémentaires peuvent s’appliquer aux fichiers multimédias.